Tham dự Hội thảo, về phía quốc tế có các đại biểu, các nhà khoa học đến từ Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam; các Trường đại học Takushoku, Osaka, Teikyo, Setsunan (Nhật Bản) và Trường đại học Yonsei (Hàn Quốc). Về phía Việt Nam có các nhà khoa học đến từ Viện Khoa học xã hội Việt Nam và Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn. GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn, Phó chủ tịch Viện Khoa học xã hội Việt Nam và GS. Toshiyuki Shikata, Trường Đại học Teikyo đã phát biểu khai mạc và chủ trì Hội thảo.
Tại Hội thảo, các nhà khoa học cùng nhau trao đổi về cục diện và diễn biến mới ở Đông Á và Đông Nam Á trong thời gian gần đây, sự điều chỉnh chính sách của các nước lớn và tác động của nó đến an ninh khu vực. Các giải pháp đảm bảo hòa bình, duy trì an ninh và phát triển trong khu vực Châu Á -Thái Bình Dương, cơ chế xây dựng lòng tin, quản lý xung đột, hợp tác cùng phát triển. Các định hướng hợp tác nhằm thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược, tăng cường quan hệ song phương và đa phương giữa Việt Nam, Nhật Bản và các quốc gia khác trong khu vực.
Hiện nay, khu vực Châu Á -Thái Bình Dương tiềm ẩn nhiều thách thức đối với môi trường an ninh, trong khi các vấn đề an ninh truyền thống không giảm thì các thách thức an ninh phi truyền thống, an ninh biển, nguồn nước, lương thực, an ninh mạng… ngày càng nổi lên. Trong khi đó, khu vực vẫn chưa có đủ các cơ chế hợp tác phù hợp để ứng phó hiệu quả với những thách thức trên.
Vấn đề được giới học thuật quan tâm nhiều nhất đó là an ninh biển. Nhiều vùng biển đã thu hút sự quan tâm chú ý, tìm kiếm, cạnh tranh về lợi ích của các quốc gia. Tranh chấp Biển Đông thời gian gần đây không chỉ bắt nguồn từ xung đột lợi ích của các nước liên quan đến chủ quyền lãnh thổ, an ninh quốc gia, quyền tài phán và khai thác tài nguyên thiên nhiên, mà còn từ tham vọng chiến lược, kiểm soát địa chính trị tại Đông Nam Á, gây nên sự căng thẳng đe dọa đến hòa bình, ổn định, an ninh của khu vực và trên thế giới.
Có nhiều yếu tố tác động tới nhận thức an ninh khu vực Đông Á thuộc về tinh thần chủ quan như chủ nghĩa quốc gia mạnh mẽ, nhận thức lịch sử sâu sắc, đa dạng tư tưởng triết học - chính trị, tính cách Đông Á như chủ nghĩa kinh nghiệm, tính chủ quan nhận thức an ninh, dễ tự ái... Những cách thức có thể thay đổi hoặc làm giảm bớt các yếu tố này gồm phát triển hợp tác để tạo ra nhiều giá trị chung khu vực, điều chỉnh giáo dục và hợp tác giáo dục cho thế hệ trẻ, tăng cường giao lưu giữa giới trí thức để nhận thức tích cực lan truyền trong xã hội và giới hoạch định chính sách, thúc đẩy hơn nữa các biện pháp xây dựng lòng tin…
Về mối quan hệ song phương Việt Nam - Nhật Bản, theo các nhà khoa học cần đưa hợp tác chiến lược giữa hai nước đi vào chiều sâu, phát huy lợi thế so sánh của mỗi nước. Do cục diện an ninh khu vực Đông Á biến đổi nhanh chóng, hai bên cần thiết lập các cơ chế trao đổi thông tin và tham vấn chính sách chuyên sâu về các vấn đề cấp bách như an ninh biển, an toàn hạt nhân, ứng phó với thảm họa thiên nhiên; trao đổi, đào tạo sỹ quan và kỹ thuật viên quân sự; phát triển các lực lượng chấp pháp trên biển như ngư chính, cảnh sát biển, giám sát biển… Việt Nam cần tạo môi trường pháp lý thuận lợi để thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài gắn với các công nghệ xanh, tiết kiệm năng lượng và nguyên vật liệu mà các doanh nghiệp Nhật Bản có thế mạnh vượt trội như công nghiệp phụ trợ…
Hội thảo là diễn đàn để các nhà khoa học Việt Nam và Nhật Bản cùng nhau trao đổi, đánh giá thực trạng và đề ra các định hướng hợp tác nghiên cứu.
Nguyễn Thu Hà
nguyenvu