GS.TS. Võ Khánh Vinh, Phó chủ tịch Viện Khoa học xã hội Việt Nam và TS. Ngô Minh Hương, Điều phối viên chương trình Việt Nam, Trung tâm Nhân quyền Nauy phát biểu khai mạc tọa đàm. Tham dự Tọa đàm có các đại biểu đến từ Viện Khoa học xã hội Việt Nam (VASS), Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Luật Hà Nội, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh.
Những vấn đề chủ yếu được trao đổi xoay quanh vấn đề chung về trách nhiệm của doanh nghiệp đối với quyền con người với một số nội dung cụ thể như: quan niệm theo nghĩa rộng về trách nhiệm của doanh nghiệp đối với quyền con người; quyền bình đẳng về cơ hội và được đối xử không phân biệt của con người trong hoạt động của doanh nghiệp thương mại; các hướng dẫn, sáng kiến, các bộ quy tắc ứng xử mang tính quốc tế về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với quyền con người; đạo đức, trách nhiệm và nghĩa vụ của doanh nghiệp với quyền con người...
Tại Tọa đàm, các đại biểu đều khẳng định, những năm qua, các doanh nghiệp của Việt Nam đã phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng nhưng còn nhiều doanh nghiệp chưa thực hiện tốt trách nhiệm của mình đối với quyền con người thể hiện qua những sản phẩm chưa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, gây ngộ độc cho người tiêu dùng, tùy tiện xả nước và rác thải vào môi trường sống của cộng đồng, không tôn trọng thương lượng tập thể (biểu tình)… Các tham luận và ý kiến trao đổi tập trung vào nhóm giải pháp để đảm bảo và nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp đối với quyền con người: tuyên truyền, giáo dục cho doanh nghiệp để họ thấy những trách nhiệm của mình và phải thực thi trách nhiệm đó một cách đầy đủ và nghiêm túc.
GS.TS. Võ Khánh Vinh, cho rằng tại tọa đàm này, thuật ngữ “trách nhiệm” được hiểu là những việc mà chủ thể nhất định phải thực hiện, chứ không phải là những hậu quả mà chủ thể có hành vi vi phạm phải gánh chịu. Nội hàm của trách nhiệm xã hội đối với quyền con người bao gồm: trách nhiệm đối với cộng đồng; trách nhiệm xã hội trong việc cung ứng sản phẩm có chất lượng và an toàn cho con người; trách nhiệm đối với quyền được sống trong môi trường trong lành; trách nhiệm xã hội đối với các quyền về lao động an toàn, về các quyền an sinh xã hội. Với cách hiểu như vậy, rõ ràng trách nhiệm của doanh nghiệp đối với quyền con người không đơn thuần chỉ là làm từ thiện hay chỉ là trách nhiệm với cộng đồng.
Theo Ngân hàng Thế giới, thì “Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là sự cam kết của doanh nghiệp đóng góp vào việc phát triển kinh tế bền vững, thông qua những hoạt động nhằm nâng cao chất lượng đời sống của người lao động và các thành viên trong gia đình họ, cho cộng đồng và toàn xã hội, theo cách có lợi cho cả doanh nghiệp cũng như sự phát triển chung của xã hội”.
Trong tham luận của mình, PGS.TS. Phạm Văn Đức, Viện trưởng Viện Triết học, VASS, đã phát biểu: “Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là vấn đề tương đối mới mẻ với Việt Nam. Song, trong những năm gần đây, trước thảm họa về môi trường và những hậu quả tiêu cực về xã hội do các doanh nghiệp gây ra, vấn đề trách nhiệm xã hội được đặt ra một cách cấp bách. Ở Việt Nam, việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp hoàn toàn phù hợp với mục tiêu của chiến lược phát triển bền vững. Để thúc đẩy các doanh nghiệp ở Việt Nam thực hiện trách nhiệm xã hội của họ, thì việc tuyên truyền, giáo dục trách nhiệm xã hội và việc hoàn thiện hành lang pháp lý để thực hiện nó là những việc làm cấp thiết”.
Ở tầm quốc tế, ngoại trừ các công ước của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), cho tới nay hầu như không có các hướng dẫn, sáng kiến, các bộ quy tắc ứng xử mang tính quốc tế có tính ràng buộc pháp lý về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với quyền con người.
Nguyễn Vũ